Trong vài năm gần đây, VAR trong bóng đá đã trở thành chủ đề thảo luận không thể bỏ qua — từ những quyết định định đoạt chức vô địch đến khoảnh khắc làm gián đoạn cảm xúc sân cỏ. VAR trong bóng đá xuất hiện ở trung tâm của các giải đấu lớn và là từ khóa tìm kiếm hàng đầu khi NHM muốn hiểu lý do một bàn thắng bị huỷ hay một quả 11m được xác nhận.
Thực trạng và nguồn gốc áp dụng VAR trong thi đấu chuyên nghiệp
VAR (Video Assistant Referee) bắt đầu thử nghiệm rộng rãi từ 2016 tại FIFA Club World Cup và chính thức góp mặt ở World Cup 2018. Từ đó đến EURO 2024 và các giải hàng đầu như Champions League, Premier League, công nghệ này liên tục được hoàn thiện về quy trình vận hành, quy chuẩn hình ảnh và tương tác với trọng tài chính. Mục tiêu rõ ràng: giảm thiểu sai sót trọng tài ở các tình huống mang tính quyết định.
Camera VAR nhiều góc quay theo dõi trận đấu — minh họa vai trò VAR trong bóng đá hiện đại
VAR là gì và hoạt động theo Luật FIFA 2024/25
Theo Luật Bóng đá FIFA 2024/25 (mục Trợ lý trọng tài video), VAR là hệ thống tổ trọng tài video theo dõi trận đấu trực tiếp với nhiều góc quay, chậm lại, và công cụ phân tích. VAR hỗ trợ trọng tài chính trong bốn nhóm tình huống rõ ràng: xác định bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện nhầm cầu thủ. VAR chỉ tư vấn — quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài trên sân, có thể dựa vào thông báo từ phòng VAR hoặc tự xem lại qua màn hình bên ngoài sân.
Phòng điều khiển VAR với tổ trọng tài video đang thao tác — hệ thống Video Assistant Referee theo dõi trận đấu
Tác động: nâng cao công bằng nhưng tạo ra hệ lụy trải nghiệm
Ưu điểm của VAR là rõ ràng: cải thiện tỷ lệ quyết định chính xác, phát hiện việt vị tính bằng centimet, và phát hiện lỗi kín mà mắt thường khó thấy. Ở cấp độ thương mại, tính chính xác giúp tăng uy tín giải đấu, giảm kiện cáo và bảo vệ hình ảnh.
Tuy nhiên, VAR cũng làm thay đổi trải nghiệm khán giả: trận đấu nhiều lần bị gián đoạn để xem lại, khoảnh khắc thăng hoa có thể bị “nén” khi chờ quyết định, và một số quyết định vẫn gây tranh cãi do góc quay hoặc tiêu chí áp dụng. Kinh nghiệm vận hành cho thấy yếu tố con người trong khâu vận hành VAR (chọn góc quay, phân tích tình huống) vẫn có thể dẫn tới sai sót. Nhiều HLV và cầu thủ vừa thừa nhận lợi ích vừa than phiền về yếu tố này.
Ví dụ thực tế làm rõ giới hạn và lợi ích của VAR
World Cup 2018: Tình huống Ivan Perisic để tay chạm bóng bị VAR phát hiện, dẫn tới quả phạt đền trong trận chung kết và ảnh hưởng trực tiếp tới chức vô địch.
Tình huống Perisic để tay chạm bóng bị VAR xác định dẫn tới phạt đền ở World Cup 2018Premier League 2023/24: Liverpool từng bị từ chối bàn thắng hợp lệ do lỗi giao tiếp trong tổ VAR, buộc Ban trọng tài Anh phải công khai xin lỗi — minh chứng cho thấy ngay cả hệ thống chuyên nghiệp vẫn cần cải thiện quy trình.
Những ví dụ trên cho thấy VAR nâng cao độ chính xác nhưng không triệt tiêu mọi tranh cãi; yếu tố con người và tiêu chí áp dụng vẫn là điểm quyết định.
FAQ — Giải đáp nhanh các thắc mắc phổ biến
VAR có thể tự lật quyết định của trọng tài không?
Không. VAR chỉ tư vấn; trọng tài chính trên sân có quyền ra phán quyết cuối cùng.Đội bóng có thể yêu cầu xem VAR trực tiếp không?
Theo Luật FIFA 2024/25, CLB và cầu thủ không được yêu cầu trực tiếp; việc xem lại do tổ VAR chủ động hoặc trọng tài chính yêu cầu.Thời gian kiểm tra VAR tối đa là bao lâu?
Luật không quy định con số cố định; các giải khuyến nghị xử lý nhanh, thường trong khoảng 1–3 phút cho mỗi tình huống để hạn chế gián đoạn trận đấu.
Trọng tài thường không mất quá nhiều thời gian để xem lại VAR — minh họa quá trình ra quyết định
Kết luận
VAR trong bóng đá hiện đại là bước tiến không thể đảo ngược: nó nâng cao công bằng nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu gia tăng về quy trình, đào tạo trọng tài và tiêu chuẩn minh bạch. Tương lai của VAR phụ thuộc vào việc rút kinh nghiệm từ các sai sót, tối ưu hoá giao tiếp giữa phòng VAR và trọng tài chính, cũng như giảm tối đa thời gian gián đoạn để bảo toàn cảm xúc trận đấu. Hãy chia sẻ quan điểm của bạn về VAR trong phần bình luận — bạn ủng hộ hay nghi ngờ công nghệ này?
