Trong mỗi trận đấu, câu hỏi luôn xuất hiện trên khán đài và diễn đàn: quyền quyết định chiến thuật trên sân thuộc về ai? Quyền “ra lệnh” là của HLV trưởng, Giám đốc Kỹ thuật (GĐKT) hay trợ lý HLV? Câu trả lời không chỉ mang tính chuyên môn mà còn được pháp điển hóa trong Luật của IFAB/FIFA 2024–2025 — và điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến trách nhiệm, kỷ luật và minh bạch trong thi đấu. Bài viết này làm rõ vai trò, giới hạn và hệ lụy pháp lý của từng vị trí, dựa trên quy định chính thức và ví dụ thực tế.
Cấu trúc ban huấn luyện và phân vai chuyên môn
Trong môi trường chuyên nghiệp, ban huấn luyện thường gồm ba cấp chính:
- HLV trưởng (Head Coach / Manager): người chịu trách nhiệm chuyên môn cuối cùng về đội một — lựa chọn đội hình, chiến thuật, thay người và chỉ đạo trong trận đấu.
- Giám đốc Kỹ thuật (Technical Director): đảm trách chiến lược phát triển dài hạn của CLB/ Liên đoàn — gồm chính sách chuyển nhượng, triết lý đào tạo, và giám sát công tác huấn luyện. GĐKT thường làm việc ở văn phòng hoặc khán đài, không can thiệp trực tiếp vào chỉ đạo trận đấu.
- Trợ lý HLV (Assistant Coach): hỗ trợ HLV trưởng trong công tác huấn luyện hàng ngày, quan sát trận đấu và cung cấp thông tin tình huống, nhưng không có quyền ra quyết định chiến thuật chính thức trừ khi được ủy quyền.
Điểm mấu chốt: dù GĐKT có ảnh hưởng chiến lược lớn, quyền ra quyết định chiến thuật trong trận đấu thuộc về người được IFAB/FIFA công nhận là “team official” và thường là HLV trưởng.
HLV trương trực tiếp trên băng ghế kỹ thuật, người ra quyết định chiến thuật chính thức trong trận đấu theo IFAB.
Quy định IFAB/FIFA 2024–2025: một nguyên tắc rõ ràng
IFAB Laws of the Game 2024/2025 (Luật 1 – Technical Area) nêu rõ: “Only one person at a time is authorised to convey tactical instructions from the technical area.” Cụ thể:
- Chỉ một người tại một thời điểm được phép truyền đạt chỉ dẫn chiến thuật từ khu kỹ thuật. Người này phải là thành viên được đăng ký chính thức (team official), thường là HLV trưởng.
- Các thành viên khác, bao gồm GĐKT hay trợ lý, chỉ có thể đưa lời khuyên nếu HLV trưởng cho phép và không được vi phạm quy định ứng xử.
- Nếu có hành vi vi phạm, trọng tài được phép cảnh cáo (thẻ vàng) hoặc truất quyền chỉ đạo (thẻ đỏ) theo Luật 12 – Misconduct by team officials.
Ý nghĩa thực tiễn: quy định nhằm bảo đảm tính minh bạch, tránh tình trạng nhiều “chỉ huy” gây nhiễu loạn trên băng kỹ thuật và khi có sự cố kỷ luật thì xác định rõ người chịu trách nhiệm.
Ví dụ thực tế: Mourinho, Karanka và các án phạt mẫu
Lịch sử và các giải đấu lớn đã minh họa nguyên tắc trên. Ở Champions League 2010/11, HLV Jose Mourinho của Real Madrid bị cấm chỉ đạo 2 trận do yêu cầu Xabi Alonso và Sergio Ramos phạm lỗi chủ đích để nhận thẻ đỏ trước trận loại trực tiếp. Trong thời gian Mourinho vắng mặt, trợ lý Aitor Karanka phải dẫn dắt đội — nhưng đó là tình huống thay thế đã được áp dụng sau quyết định kỷ luật.
Aitor Karanka dẫn dắt Real Madrid tạm thời khi HLV chịu án phạt — minh chứng cho quy định “chỉ người được đăng ký mới được chỉ đạo”.
Tương tự, ở EURO 2024, hình ảnh GĐKT Rudi Völler trao đổi qua bộ đàm với ban huấn luyện trên khán đài được nhiều người chú ý — song theo IFAB, ông không thể trực tiếp ra lệnh cho cầu thủ trên sân nếu không nằm trong danh sách team official được đăng ký cho trận đấu.
Những hiểu lầm phổ biến — trả lời ngắn gọn theo luật
- GĐKT có quyền chỉ đạo cầu thủ trong trận? Không. GĐKT chỉ có thể tư vấn và định hướng chiến lược dài hạn; quyền chỉ đạo trận đấu thuộc về người được đăng ký (thường là HLV trưởng).
- Trợ lý có thể thay HLV tự ý nếu HLV đồng ý? Không. Chỉ khi HLV vắng mặt/ bị truất quyền và Liên đoàn/ BTC xác nhận người thay thế trong danh sách mới có quyền chỉ đạo chính thức.
- Nếu HLV bị truất, GĐKT có thể xuống sân chỉ đạo? Chỉ khi GĐKT đã được đăng ký chính thức là thành viên đội cho trận đấu; nếu không, người thay thế trong danh sách (trợ lý hoặc người được ủy quyền) sẽ chịu trách nhiệm.
HLV trưởng là nhân vật cuối cùng đưa ra quyết định chiến thuật trên sân; các vị trí khác hỗ trợ nhưng không được quyền chính thức theo IFAB.
Kết luận
Trong bóng đá hiện đại, ban huấn luyện là một hệ thống phối hợp — GĐKT định hướng, trợ lý thu thập dữ liệu và HLV trưởng quyết định trong trận. Tuy nhiên, khi nói đến quyền hạn pháp lý và trách nhiệm kỷ luật trên sân, IFAB/FIFA 2024–2025 quy định rõ: chỉ một người được phép truyền đạt chỉ dẫn chiến thuật từ khu kỹ thuật tại một thời điểm — và thường đó là HLV trưởng hoặc người được đăng ký thay thế. Sự phân công này vừa bảo đảm trách nhiệm vừa giữ trật tự trong ứng xử trận đấu.
Hãy chia sẻ quan điểm của bạn: theo bạn, trong kỷ nguyên bóng đá dữ liệu hiện nay, có cần điều chỉnh vai trò GĐKT để tương tác trực tiếp hơn trong trận không?
