Thập niên 90 là thời kỳ hoàng kim của những số 10 tại Serie A. Roberto Baggio, Alessandro Del Piero và Francesco Totti là niềm tự hào của Azzurri, trong khi Gheorghe Hagi và Zinedine Zidane đảm bảo cho dàn sao nước ngoài của giải đấu luôn rực sáng. Thế nhưng, không ai có thể sánh được với Manuel Rui Costa – “Il Maestro”, “Hoàng tử thành Florence”. Dù là trong màu áo Bồ Đào Nha, Benfica, AC Milan hay Fiorentina, Rui Costa luôn là hiện thân của bóng đá đẹp.
Từ Cậu Bé Được Eusebio Phát Hiện Tới Ngôi Sao Trẻ Xuất Sắc Nhất Thế Giới
Sinh ra từ lò đào tạo trứ danh của Benfica, câu chuyện của Rui Costa được ví như huyền thoại của câu lạc bộ, khi được chính Eusebio phát hiện lúc mới 9 tuổi. Là một phần của “thế hệ vàng” Bồ Đào Nha vô địch FIFA World Youth Championship 1991 dưới thời Carlos Queiroz, Rui Costa đã tỏa sáng rực rỡ, ghi bàn thắng trong trận bán kết với Úc và thực hiện thành công quả penalty quyết định trong trận chung kết với Brazil. Ngay từ khi còn trẻ, lối chơi của Rui Costa đã vượt xa những bàn thắng đơn thuần.
“Rui là bậc thầy trong việc điều khiển trái bóng, che chắn một cách lão luyện”, Queiroz từng nhận xét. “Cậu ấy là một nhạc trưởng có thể định đoạt trận đấu, điều khiển nhịp độ bằng đôi chân và nhãn quan tuyệt vời”.
Huyền thoại Rui Costa trong màu áo Benfica
Vài năm sau đó chứng kiến sự trưởng thành vượt bậc của Rui Costa, trở thành nhân tố chủ chốt của Benfica, tạo nên mối liên kết tấn công ăn ý với người đồng hương Joao Pinto, cùng nhau giành Taca de Portugal năm 1993 và Primeira Liga một năm sau đó.
Khước Từ Gã Khổng Lồ Barca Vì Tình Yêu Benfica
Một vụ chuyển nhượng đình đám đã diễn ra vào mùa hè năm 1994, khi Benfica đứng trước bờ vực phá sản và cần một nguồn ngân quỹ để cứu vãn. Barcelona và Fiorentina nổi lên như hai ứng cử viên hàng đầu muốn có chữ ký của cầu thủ người Bồ Đào Nha. Rui Costa đã từ chối lời đề nghị của Johan Cruyff và Camp Nou để đi theo con đường ít người đi hơn.
Đó là một quyết định ban đầu được đưa ra vì lòng trung thành với Benfica – Fiorentina đã trả cho Benfica nhiều tiền hơn cho cầu thủ ngôi sao của họ – nhưng đó không phải là lần cuối cùng Rui Costa đặt nhu cầu của đội lên trên bản thân.
“Rui không đến Barca vì tình yêu với Benfica,” Manuel Barbosa, doanh nhân người Bồ Đào Nha làm trung gian thương vụ, sau đó nói với Record.
Đến Florence trong một bản hợp đồng trị giá 6 triệu euro, Rui Costa khi đó không hề biết rằng, anh sắp phải lòng một lần nữa.
Hoàng Tử Của Thành Florence Và Mối Lương Duyên Batistuta
Đến với Fiorentina giàu có, dưới sự dẫn dắt của Claudio Ranieri, Rui Costa tìm thấy một đội bóng đang khao khát một người thiết lập nhịp độ và, ở Gabriel Batistuta, một tiền đạo đang rất cần một người đá cặp ăn ý ở tuyến giữa.
Anh đã không khiến người hâm mộ thất vọng. Rui Costa đã thổi một luồng gió mới vào lối chơi tấn công của Viola bằng khả năng kiểm soát bóng tinh tế, rê bóng lắt léo và nhãn quan chiến thuật sắc bén như Paul Scholes. “Hoàng tử thành Florence” ra đời từ đó.
Rui Costa – Hoàng tử của thành Florence
Các bàn thắng không đến ngay lập tức, nhưng Rui Costa không phải là mẫu cầu thủ như vậy, anh từng tuyên bố: “Chính việc tạo ra bàn thắng mới khiến tôi thỏa mãn, hơn là tự mình ghi bàn”.
Mặc dù vậy, bàn thắng đầu tiên của anh cho Fiorentina là một cú sút xa tuyệt đẹp, đến sau 7 trận ra sân trong mùa giải 1994-95, vào lưới Padova từ đường kiến tạo của Batistuta.
Bộ đôi này sẽ lại kết hợp một lần nữa một tuần sau đó trước Brescia, nơi Rui Costa băng xuống đối mặt với khung thành, cầu thủ người Bồ Đào Nha đã thực hiện một pha phối hợp 1-2 gọn gàng với người đồng đội người Argentina của mình trước khi dứt điểm một cách dứt khoát. Đó là khởi đầu của một tình bạn đẹp.
Nếu tạo ra bàn thắng là sở trường của Rui Costa, thì Batistuta là người kết thúc chúng. Được Ranieri sử dụng một cách hoàn hảo, bộ đôi này có sự ăn ý gần như thần giao cách cảm trên sân cỏ – và Fiorentina đã gặt hái được thành quả.
“Trong số tất cả những tiền đạo mà tôi đã chơi cùng, cậu ấy là người có khả năng ghi bàn tốt nhất”, Rui Costa nói. “Cậu ấy có thể ghi bàn từ mọi vị trí. Đá phạt, đánh đầu, penalty, sút xa, sút bằng lưng, vai và gót chân, cậu ấy ghi bàn theo rất nhiều cách khác nhau”.
Mặc dù Batistuta là một chân sút tài năng, nhưng ở Rui Costa, anh ấy đã có một người đồng đội có khả năng kiến tạo theo mọi hình thức, cho dù đó là một quả tạt, một đường chuyền có trọng lượng hoàn hảo hay một đường chuyền xé toang hàng phòng ngự.
Đến cuối mùa giải đầu tiên của Rui Costa tại câu lạc bộ, ‘Batigol’ đã ghi được 26 bàn và giành danh hiệu Capocannoniere – Vua phá lưới Serie A, một phần không nhỏ trong số đó là nhờ công của nhạc trưởng người Bồ Đào Nha, người đã kết thúc mùa giải với 9 bàn thắng và biệt danh ‘il Maestro’ trên báo chí Italia.
Platini Gặp Socrates Trên Thân Xác Rui Costa
Là tiền thân của Zidane tại Serie A, Rui Costa đã tự lấy hình mẫu từ một huyền thoại khác của Juve – Michel Platini. “Đó là cách anh ấy thi đấu, trí thông minh mà anh ấy đã định vị bản thân trên sân,” Rui Costa từng nói về Platini. “Cách anh ấy điều khiển lối chơi, và đừng quên những pha rê bóng mê hoặc và khả năng đưa ra quyết định lạnh lùng.”
Sự thật thì nó phức tạp hơn thế một chút. Một lý do là, Rui Costa có nhiều điểm chung với Socrates – huyền thoại của Brazil và là cựu ngôi sao của Fiorentina – cả hai đều sở hữu tầm nhìn, trí thông minh và thể chất tuyệt vời trên sân cỏ, chưa kể đến thói quen hút thuốc.
Bỏ qua những so sánh, điểm nhấn trong khoảng thời gian của cầu thủ người Bồ Đào Nha tại Artemio Franchi đến vào đầu nhiệm kỳ của anh ấy, khi Fiorentina giành Coppa Italia năm 1996 – danh hiệu lớn đầu tiên của họ sau hơn 20 năm.
Mặc dù Batistuta đã trở thành tâm điểm chú ý với 8 bàn thắng trên hành trình chinh phục danh hiệu, Rui Costa là động lực chính của Viola, thể hiện đẳng cấp bậc thầy ở tuyến giữa trong những trận đấu như chiến thắng 3-1 của Fiorentina trước Inter Milan ở trận bán kết lượt đi. Batigol đã lập một hat-trick trong đêm đó, nhưng chính Rui Costa mới là người giật dây với hai pha kiến tạo siêu phàm, bao gồm một đường chuyền vào vòng cấm địa mang hơi hướng đường chuyền của Ronald De Boer cho Dennis Bergkamp tại World Cup 1998.
Trở lại Florence và cuộc diễu hành trước 40.000 người hâm mộ sau khi đánh bại Atalanta trong trận chung kết, cảm giác như là khởi đầu của một kỷ nguyên vàng – nhưng không phải vậy.
Những Cơ Hội Bị Bỏ Lỡ Và Nỗi Đau Màu Tím
Mặc dù Rui Costa sẽ có thêm một Coppa Italia nữa vào phòng truyền thống của Artemio Franchi vào năm 2001, nhưng nhiều danh hiệu bạc hơn và quan trọng là Scudetto đã lảng tránh Hoàng tử thành Florence – mặc dù anh đã rất nỗ lực.
Là đội bóng luôn gây thất vọng, bước vào giai đoạn cuối mùa giải 1998-99, Fiorentina dường như đã tiến gần hơn bao giờ hết đến Scudetto đầu tiên sau 30 năm. Batistuta đã ghi 13 bàn trong 13 trận đấu đầu tiên ở giải đấu trong khi Rui Costa đang có mùa giải ghi bàn tốt nhất từ trước đến nay – một mùa giải sẽ kết thúc với việc anh ấy ghi 14 bàn.
Nhưng, khi Batigol dính chấn thương, il Maestro đã mất đi nàng thơ của mình và Fiorentina sụp đổ, chỉ thắng 2 trong số 11 trận đấu tiếp theo ở giải đấu để kết thúc ở vị trí thứ ba.
Mặc dù anh ấy tiếp tục gây ấn tượng ở cả trong nước và châu Âu, nhưng đến thời điểm Rui Costa nâng cao chiếc cúp Coppa Italia thứ hai vào năm 2001, Batistuta đã ra đi từ lâu và câu lạc bộ đang đứng trước bờ vực thảm họa. Mặc dù thể hiện lòng trung thành vô hạn với câu lạc bộ thành Florence khi nhận được nhiều lời đề nghị từ nơi khác, nhưng lịch sử đã lặp lại, Fiorentina buộc phải bán Rui Costa để trang trải các khoản nợ ngày càng chồng chất trong cùng năm đó.
Không Còn “Nước Mắt Màu Tím”
Anh gia nhập AC Milan với giá 43 triệu euro vào mùa hè năm đó, trong nước mắt khi thông báo về thỏa thuận này trong một cuộc họp báo. Nỗi đau càng thêm sâu sắc hơn khi trong trận ra mắt Rossoneri, Rui Costa bị gãy cổ tay trong chuỗi chấn thương đầu tiên ảnh hưởng đến mùa giải đầu tiên của anh.
Anh ấy cũng không thực sự lấy lòng được người hâm mộ Milan khi, trong một trận đấu với Fiorentina, anh ấy lại có một màn ôm hôn đầy nước mắt với những người hâm mộ Viola trung thành.
Khi Milan chiêu mộ Rivaldo theo dạng chuyển nhượng tự do từ Barcelona một mùa giải sau đó, nhiều người lo ngại rằng il Maestro sẽ phải ra đi, nhưng Rui Costa đã vùng lên mạnh mẽ. Với việc người hâm mộ Milan giương cao biểu ngữ kêu gọi Rui Costa hãy gạt bỏ “những giọt nước mắt màu tím” và thể hiện bản thân trên sân cỏ, cầu thủ người Bồ Đào Nha đã làm đúng như vậy.
“Tôi muốn được coi là tiền vệ xuất sắc nhất Italia và tiền vệ xuất sắc nhất thế giới,” anh tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn – và đã chứng minh cho lời nói của mình.
Là một phần quan trọng trong thành công của AC Milan tại Champions League năm 2003, màn trình diễn nổi bật của Rui Costa đến ở vòng bảng khi anh một mình khuất phục đội bóng được đánh giá cao Deportivo La Coruna tại Riazor, kiến tạo cả 4 bàn trong chiến thắng 4-0, bao gồm một hat-trick cho người cộng sự mới trên hàng công Filippo Inzaghi.
Rui Costa cùng AC Milan vô địch Champions League
Một Coppa Italia khác tiếp theo trước khi, vượt qua mọi khó khăn, cầu thủ 31 tuổi một lần nữa trở thành chủ đề được Barcelona quan tâm. Một lần nữa, cầu thủ người Bồ Đào Nha thích ở lại, chọn ở lại San Siro với câu lạc bộ đã kiên trì với anh trong khoảng thời gian khó khăn đầu tiên.
Anh ấy đã được đền đáp xứng đáng bằng danh hiệu cuối cùng còn thiếu trong bộ sưu tập của mình, Scudetto, vào năm 2004, khép lại chiến thắng bằng một cú sút cong tuyệt đẹp vào lưới Brescia – bàn thắng cuối cùng của anh cho Rossoneri.
Cuối cùng, anh trở lại Benfica vào năm 2006, từ chối hợp đồng trị giá 4,6 triệu euro để kết thúc sự nghiệp của mình tại câu lạc bộ nơi bắt đầu tất cả.
Khắc Tinh Của Tam Sư
Là một phần của “Thế hệ vàng” lừng danh của Bồ Đào Nha, Rui Costa và các đồng đội đã gặt hái nhiều thành công ở cấp câu lạc bộ nhưng lại không thể hiện được hết khả năng trên đấu trường quốc tế, mặc dù đã có rất nhiều điểm sáng trên hành trình đó.
26 bàn thắng sau 94 lần ra caps quốc tế đã nói lên tất cả và, trong khi Rui Costa thường bị xếp sau Luis Figo trong màu áo tuyển quốc gia, thì tài năng cá nhân và tập thể của anh ấy thường xuyên tỏa sáng – đặc biệt là trước đội tuyển Anh.
Tại Euro 2000, chính Rui Costa đã kéo Bồ Đào Nha trở về từ vực thẳm, kiến tạo cho Joao Pinto và Nuno Gomes để giúp đội bóng lật ngược thế cờ từ chỗ bị dẫn trước 2-0 thành chiến thắng 3-2. Pha lập công tuyệt đẹp của anh vào lưới Tam sư tại Euro 2004 là bàn thắng cuối cùng và được cho là đẹp nhất của Rui Costa cho Bồ Đào Nha, một lời chia tay xứng đáng.
Trong kỷ nguyên mà sự chăm chỉ và tinh thần đồng đội hiếm khi song hành cùng tài năng và sự tinh tế của cá nhân, Rui Costa là lời nhắc nhở kịp thời rằng, trong bóng đá, hai điều đó không loại trừ lẫn nhau.
